حزب عدالت و توسعه با وجود همه مشکلاتی که داشت توانست در این رأیگیری پیروز شود اما با در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی این کشور همچنان صحنه تنش‌ها خواهد بود. در این رابطه با سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- حزب عدالت و توسعه در ماه‌های گذشته روزهای سختی را پشت سر گذاشت اما توانست آرای خود را حتی نسبت به انتخابات محلی گذشته بالاتر ببرد. چه مسائلی هنوز آرای این حزب را بالا نگه داشته است؟
ترکیب آرا نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه همچنان از پایگاه قوی اجتماعی در ترکیه برخوردار است. در حداقل ۹ماه گذشته اردوغان و عدالت و توسعه درگیر یک بحران عمیق سیاسی و اجتماعی شده بود. همین مسئله باعث شد تا اردوغان به‌عنوان شخصیت کاریزماتیک عدالت و توسعه شخصاً به شهرهای مختلف ترکیه برود و برای به‌دست آوردن آرا تلاش کند. در‌واقع اردوغان به‌صورت جدی تلاش کرد تا از جایگاه خود در میان طبقه متوسط برای پیروزی و پیشبرد برنامه‌های حزب کاملاً استفاده کند. از سوی دیگر در میان لایه‌های اقتصادی این نگرانی پیش آمده بود که ناآرامی‌‌ها و تنش‌سیاسی در این کشور بی‌ثباتی اقتصادی را رقم بزند و تجربه تلخ گذشته برای آنها تکرار شود.
- بیشترین حامیان عدالت و توسعه چه کسانی هستند و مخالفان چرا با وجود استفاده از همه ابزارهایی که در دست داشتند موفقیت چندانی نداشتند؟
طبقه میانی یا متوسط جامعه ترکیه را می‌توان بیشترین حامیان حزب عدالت و توسعه و اردوغان توصیف کرد. در‌واقع طبقات متوسط، سنتی و مذهبی ترکیه همچنان با وجود مسائل پیش‌آمده متعهد به حمایت از عدالت و توسعه هستند. در پیروزی حزب عدالت و توسعه اما عوامل متعدد دیگری مانند وضعیت اقتصادی و ضعف مخالفان نقش داشت. عدالت و توسعه در سال‌های گذشته توانسته برای مردم این کشور بهبود وضعیت اقتصادی را به ارمغان آورد. در مقابل اما احزاب رقیب تنها روی مشکلات حزب حاکم تمرکز کرده بودند و به سمت انتقاد و هجوم تبلیغاتی پیش رفتند. در‌واقع آنها از ارائه برنامه‌ای مدون و ارائه چشم‌اندازی روشن در صحنه سیاست و اقتصاد بازماندند. در مقابل نقش کاریزماتیک اردوغان و سخنرانی‌های یک تنه او، احزاب رقیب شخصیت‌های پرنفوذی هم نداشتند.
- حزب مخالف جمهوری خلق هم اما توانسته نسبت به انتخابات گذشته آرای خود را افزایش دهد. با توجه به حرف‌های اردوغان اوضاع در این کشور چطور پیش خواهد رفت؟
نخست‌وزیر ترکیه پس از مشخص شدن نتایج سخنان تندی علیه مخالفانش داشت و گویی که از یک کارزار جنگ پیروز بیرون آمده است. اردوغان اعلام کرد که مخالفان را از مخفیگاه‌های خود بیرون خواهد کشید و رقبا طعم سیلی عثمانی‌وار را چشیده‌اند. این نوع حرف زدن از دید منتقدان حقوقی می‌تواند ضربه به دمکراسی در ترکیه باشد. حتی برخی تحلیل کرده‌اند که اردوغان تصور می‌کند دمکراسی فقط انتخابات است. درحالی‌که تاب شنیدن دیدگاه‌های مخالف خودش را ندارد.
به‌نظر می‌رسد اگر اردوغان بخواهد چنین مکانیسم و رویکرد سختی را پس از این پیروزی در پیش بگیرد به زیان حزب عدالت و توسعه تمام خواهد شد. این لحن‌ها در وضعیت کنونی شاید بتواند به اردوغان هیبتی درنظر جامعه توده‌وار بدهد اما در بین قشر تحصیل‌کرده ترکیه قابل پذیرش نیست. رویکرد تند و برخورد با مخالفان می‌تواند تنش‌ها را افزایش دهد و حتی باعث برگشت بخشی از آرای جامعه از حزب عدالت و توسعه در انتخابات حساس پارلمانی شود.
